Czym jest autyzm?
Autyzm nie jest chorobą, lecz zaburzeniem rozwoju, obejmującym grupę zaburzeń o zróżnicowanym fenotypie określanych jako Spektrum Zaburzeń Autystycznych – ASD (ang. Autism Spectrum Disorders). Zaburzenia dotyczą różnych sfer funkcjonowania (dziecka, nastolatka czy osoby dorosłej), głównie w zakresie komunikacji, stereotypowych zachowań i relacji społecznych. Nie ma dokładnych statystyk na temat występowania autyzmu w Polsce. Wyraźnie zaznacza się jednak coroczny wzrost liczby osób, u których zdiagnozowano autyzm lub zespół Aspergera.
Skąd bierze się autyzm?
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Przyczyn zaburzeń ze spektrum autyzmu stale przybywa. Z reguły pojedynczy czynnik nie decyduje o wywołaniu zaburzenia u dziecka, ale kilka różnych. Zasadniczą jednak rolę może odgrywać tu epigenetyka.
Istnieje wiele czynników wyzwalających, dlatego jeśli je chcemy rozpoznać, diagnostyka musi być wielokierunkowa.
Do najczęstszych problemów u dzieci z ASD należą:
- problemy układu pokarmowego (dysbiozy, syndrom cieknącego jelita, nietolerancje pokarmowe, nietolerancja histaminy, problemy trawienne);
- zaburzenia pracy mitochondriów;
- zaburzenia metabolizmu piroli;
- polimorfizmy genetyczne;
- zaburzenia procesu metylacji;
- obciążenia toksyczne (mykotoksyny, toksyny środowiskowe, metale ciężkie);
- oraz inne bardziej zindywidualizowane problemy, związane z genetyką czy warunkami przyjścia na świat (np. poród sn czy cc).
Agresja u dzieci z ASD
U dzieci z ASD występuje wiele problemów behawioralnych, z którymi bardzo trudno jest sobie poradzić i na wskutek których cierpi zarówno dziecko jak i najbliższe otoczenie dziecka. Do takich najtrudniejszych należą zachowania agresywne i autoagresywne. Szukając wspólnego przyczynowego mianownika takich zachowań, na plan pierwszy wysuwają się określone problemy medyczne, które mogą wiązać się z agresją.
Terapia odpowiednio zaadresowana, może zmniejszyć ilość trudnych zachowań a nawet całkowicie je wyeliminować poprawiając w ten sposób zdrowie dziecka i jakość życia nie tylko dziecka ale często życia całej rodziny.
Musimy zdać sobie sprawę , że jest to bardzo trudna sytuacja, kiedy obecne w życiu dziecka zachowania agresywne pogarsza jeszcze fakt ogromnego problemu z komunikacją, dlatego dzieci wykorzystują często swoje zachowanie jako formę komunikacji aby przekazać nam informację o przeżywanym bólu czy dyskomforcie.
Poniżej znajduje się przegląd potencjalnych problemów medycznych, które mogą powodować agresję u dziecka.
1/ Ból spowodowany różnymi przyczynami: ból zęba czy zatok, bóle głowy, migreny, ból ucha, gardła, ból brzucha, pęcherza moczowego czy cewki moczowej.
2/ Problemy żołądkowo-jelitowe są najczęstszą medyczną przyczyną agresji w autyzmie. Mogą nie tylko wywoływać agresywne zachowania w odpowiedzi na ból, który powodują, ale mogą również zmieniać neuroprzekaźniki, które wpływają na nastrój. Możliwe przyczyny to:
- Zaparcia mogą być bardzo bolesne i pośrednio powodować agresję u dziecka. Szczególnie bolesna jest infekcja streptokokowa odbytnicy. Zaparcia można zdiagnozować badaniem RTG jamy brzusznej, infekcje streptokokową wymazem z odbytu.
- Przerost patogennych bakterii jelitowych –szczególnie przerost patogennych Clostridii , może być ogromnym problemem, powodującym, że dziecko przejawia agresję, nasilają się stymulacje. Szczególnie trudna sytuacja jest w momencie , kiedy patogeny ukrywają się pod tzw. biofilmem i są niewykrywalne przez układ immunologiczny. Jelita to nasz drugi mózg, wytwarza neuroprzekaźniki, kontroluje nastrój, wpływa na funkcje poznawcze i zdrowie psychiczne.
- Dysbioza często prowadzi do uwalniania prozapalnej endotoksyny LPS, która z kolei aktywuje prozapalny szlak rozpadu tryptofanu, ograniczając dostępność serotoniny, co może skutkować depresją.
- Podwyższony amoniak. Dysbioza jelit, dieta bogata w mięso i białko, mutacje genetyczne i niektóre suplementy mogą powodować podwyższony poziom amoniaku, którego organizm nie jest w stanie odtruć. Agresja, niekontrolowany śmiech, stymulacja i zapach amoniaku w moczu lub stolcu to niektóre oznaki wysokiego poziomu amoniaku. Zajęcie się podstawowymi problemami jelitowymi, dietą i wsparciem wątroby może pomóc złagodzić objawy związane z jego wysokim poziomem.
- Infekcje pasożytnicze. Są często pomijane w diagnostyce i występują częściej, niż większość ludzi zdaje sobie sprawę. Kiedy układ odpornościowy jest osłabiony lub pH żołądka jest zbyt zasadowe , pasożyty mogą się opanować organizm. Przewlekłe problemy trawienne, agresja, drażliwość, zmiany behawioralne i autoimmunizacja to oznaki możliwej infekcji pasożytniczej.
- Alergie i nadwrażliwości pokarmowe. Alergie pokarmowe lub nadwrażliwość mogą również powodować niepożądane zachowanie. Niektóre produkty spożywcze, takie jak kukurydza, są dobrze znane jako przyczyna agresji.
- Fenole i salicylany. Fenole to naturalne związki chemiczne występujące w wielu produktach spożywczych, takich jak jabłka, czerwone winogrona i barwniki spożywcze. Salicylany to specyficzny rodzaj fenolu. Te właściwości żywności mogą wpływać na dzieci na wiele różnych sposobów. Ogólnie, fenole mogą być korzystne dla niektórych dzieci, ale u innych mogą stwarzać problemy, w tym agresję. Dzieci ze spektrum autyzmu wydają się być bardziej podatne na wrażliwość na fenol. Czerwone uszy i policzki a także zaczerwienienie i świąd odbytu, są charakterystycznym znakiem wrażliwości na fenol.
3/Zaburzenia eozynofilowe, takie jak eozynofilowe zapalenie przełyku (EoE) i zaburzenia żołądkowo-jelitowe związane z eozynofilami (EGID) są zaburzeniami autoimmunologicznymi diagnozowanymi w pewnym zakresie. Mogą powodować niekontrolowany ból, co z kolei może sprawić, że dziecko będzie agresywne. Również refluks żołądkowo- przełykowy – może wywołać ból, pieczenie i duży dyskomfort.
4/ Przewlekłe infekcje, np. borelioza i koinfekcje
Niektóre dzieci z autyzmem mają chroniczne infekcje, w tym boreliozę, która może powodować agresję. Na przykład Bartonella , koinfekcja , jest dobrze znana ze swoich objawów ( agresja, wściekłość). Diagnozowanie boreliozy jest niestety trudne. Ponieważ borelioza może wywołać odpowiedź autoimmunologiczną w organizmie, jej leczenie wymaga wielotorowego podejścia.
5/ PANS/PANDAS lub podstawowe infekcje. PANDAS to pediatryczne autoimmunologiczne zaburzenia neuropsychiatryczne związane z infekcjami paciorkowcowymi. PANS to pediatryczny zespół neuropsychiatryczny o ostrym początku. Oba są głównie zaburzeniami autoimmunologicznymi, wynikającymi z infekcji lub czynników środowiskowych, które powodują nieprawidłową aktywację układu odpornościowego. Te infekcje powodują, że organizm wytwarza przeciwciała, które atakują region zwojów podstawy mózgu, powodując wiele zachowań. Dobrze jest wykluczyć także inne infekcje, takie jak Mycoplasma, EBV, HHV-6, HSV1, HSV2, Coxsackie
6/ Napady padaczkowe to kolejny problem medyczny, wspólny dla autyzmu, który może powodować agresję. Ponadto napady drgawkowe mogą powodować inne objawy, które zwykle kojarzymy z autyzmem, takie jak opóźnienia/zaburzenia mowy i stymulacje. Należy uważnie obserwować dziecko, nie każdy napad jest tak oczywisty, jak napad typu grand mal. W rzeczywistości wiele napadów jest niewidocznych i niesłyszalnych – niektóre występują podczas snu. Niezależnie od tego, czy są zauważalne, czy nie, napady mogą być szkodliwe dla mózgu i/lub zmieniać osobowość. Z tego powodu zdecydowanie zalecamy wszystkim osobom z autyzmem wykonanie co najmniej 24-godzinnego EEG.
7/ Niski poziom cholesterolu może objawiać się agresją i wrogością. Za niski poziom uważa się wynik poniżej 145 całkowitego cholesterolu. Można go podnieść poprzez modyfikacje żywieniowe. Na przykład, włączyć do diety swojego dziecka więcej pokarmów o wysokiej zawartości cholesterolu, takich jak jajka (pod warunkiem, że dziecko nie ma alergii czy nadwrażliwości na ten rodzaj pokarmu).
8/ Hipoglikemia może być powodem agresywnego zachowania. Poranny zły humor, płacz dziecka po drzemce lub rano – może być tego sygnałem. Warto dokonać pomiarów w warunkach domowych aby się o tym przekonać. Może w takiej sytuacji pomóc zmiana w wieczornym posiłku, który dobrze jest oprzeć o białko i błonnik.
9/ Niedobory witamin i minerałów – to kolejny problem medyczny, który może powodować agresję. Próbując ustalić, czy niedobór witamin lub minerałów powoduje agresywne zachowanie dziecka, trzeba wziąć pod uwagę : lit, potas, kwas foliowy i magnez.
– Lit. Przeprowadzano badania, w których udowodniono, że niski poziom litu sprzyja występowaniu większej ilości przestępstw, samobójstw i innych problemów społecznych.
– Potas. Jego niski poziom , znany również jako hipokaliemia, może również powodować agresję, depresję, a nawet halucynacje . Możliwą przyczyną obniżenia poziomu potasu , może być długotrwała biegunka czy nadmierne pocenie się. Niezbędne jest wtedy podanie elektrolitów, najlepiej bez cukru. Woda kokosowa to świetna naturalna woda elektrolityczna.
– Folian. Niski poziom kwasu foliowego w mózgu (występujący u wielu dzieci z autyzmem), jest jednym z najnowszych odkryć w poszukiwania przyczyn. Może powodować drażliwość i niepokój, które mogą prowadzić do agresji, jeśli nie jest prowadzona odpowiednia terapia.
– Magnez. Odgrywa rolę w ponad 350 ważnych reakcjach metabolicznych organizmu.
Co więcej, niedobór jest powszechny u dzieci z autyzmem. Jednym z wielu objawów niedoboru magnezu jest rozregulowanie nastroju, w tym depresja, lęk, drażliwość, a nawet agresja
10/ Zaburzona detoksykacja wątroby. Wątroba stanowi jeden z głównych narządów układu pokarmowego. Wielu lekarzy chińskich i ajurwedyjskich utożsamia przewlekły gniew ze słabą funkcją wątroby. Wątroba spełnia rolę detoksykacyjną, bierze udział w metabolizmie węglowodanów, białek i tłuszczy a także hormonów oraz innych substancji trafiających do układu pokarmowego. Bierze udział przede wszystkim w bardzo szeroko pojętej filtracji organizmu. Jeżeli III kolejne fazy odtruwania wątrobowego nie działają dobrze, dochodzi do kumulacji toksyn w organizmie.
11/ Toksyczność metali ciężkich. Obecność metali ciężkich w organizmie dziecka może prowadzić do zmian w zachowaniu. Wiadomo, że w szczególności toksyczność ołowiu prowadzi do agresji .
12/ Toksyczność pleśni. Istnieje wiele form pleśni, i niektóre z nich są bardziej toksyczne niż inne. Ponadto niektóre osoby są bardziej wrażliwe na ekspozycję na pleśń niż inne. Pleśń chowa się pod tapetą, boazerią, meblami, podłogami i otworami wentylacyjnymi; dlatego wielu rodziców zupełnie nie zdaje sobie sprawy, że istnieje i powoduje problemy. Usunięcie źródła pleśni, a następnie detoksykacja organizmu może znacząco zmniejszyć agresję dziecka.
13/ Zmęczenie nadnerczy. Nadnercza wydzielają hormony, które pomagają organizmowi walczyć ze stresem zarówno nagłym jak i przewlekłym. Regulują reakcję „walcz albo uciekaj”. Pomagają również regulować poziom cukru we krwi, tętno, wpływają również na nastrój. Reakcje stresowe mogą wiązać się z prezentowaniem zachowań agresywnych.
14/ Leki. Niektóre osoby z autyzmem wymagają podawania leków p/padaczkowych lub p/depresyjnych , innych , które mogą powodować w swoich skutkach ubocznych niepożądane reakcje takie jak zachowania agresywne. Zawsze trzeba zwracać uwagę na informacje dołączone do opakowania z lekiem.
Istnieje wiele możliwych przyczyn zachowania agresywnego u dziecka czy nastolatka z autyzmem. Zawsze sytuację trzeba dobrze przeanalizować i zindywidualizować o dostępną diagnostykę. Dziecko nigdy z natury nie przejawia agresji, szukajmy możliwych przyczyn tego problemu.